Mersin Büyükşehir Belediyesi yine bünyesinde bir ilke imza atarak organik atıklardan kompost (organik gübre) üretimine başladı. Merkez Sarıibrahimli Katı Atık Düzenli Depolama ve Geri Kazanım Tesisi içerisinde kurulan Kompost Üretim Tesisi’ne günlük olarak gelen meyve, sebze, talaş, çay ve kahve posası ile budama ve işkembe içi atıkları, yığınlar haline getirilerek kompost elde ediliyor. Organik atıkların tek geri dönüşüm yöntemi olan kompost üretimi sayesinde, değerli besinler toprağa yeniden ulaşacak.
Büyükşehir Belediyesi, sıfır atık yaklaşımıyla kendi bünyesinde ürettiği organik atıkları bile israf etmeden kompost haline getirerek, doğaya verim sağlayacak yeni bir çıktı elde ediyor. ‘İsraf Etmiyoruz Kompost Yapıyoruz’ sloganı ile birimlerinde oluşan organik atıkları çöpe atmak yerine, kompost üretimi yapan Büyükşehir Belediyesi, refüj, park ve bahçe bitkilendirmesi, çiçek üretimi ve dikimi faaliyetlerinde kullanacak.
Atıklar yığın oluyor, organik yapılar biyolojik olarak bozunuyor
Günlük olarak toplanan organik atıklar, tesiste yığınlar haline getiriliyor. Sırasıyla; budama atıkları, yaş sebze ve meyve atıkları, mezbahane atıkları (işkembe içi atıklar), marangozhane atıkları ile çay ve kahve posaları olacak şekilde 2 metre genişliğinde, 20 metre uzunluğunda ve 1.5 metre yüksekliğinde oluşturulan yığınlar mikroorganizmalar arayıcılığıyla biyolojik olarak bozunmaya uğruyor. Kompostun verimli bir şekilde oluşabilmesi açısından önemli olan sıcaklık, nem ve oksijen dengesinin korunması için belirli aralıklarla ölçümler yapılıyor. Ara ara karıştırılarak sıcaklık, nem ve oksijen dengesinin sağlandığı yığınlar, kompost oluşumunun tamamlanmasının ardından eleme ünitesinde boyutlarına göre ayrışarak nihai ürün elde ediliyor. 2024 yılının Ocak ayında atık almaya başlayan tesis şu ana kadar 100 metreküp kompost üretimi gerçekleştirdi. Tesisin yıl sonuna kadar üretim hedefi ise 500 metreküp.
“Organik atıklardan kompost üretimi yapıyoruz”
Mersin Büyükşehir Belediyesi İklim Değişikliği ve Sıfır Atık Daire Başkanlığı’nda çevre mühendisi olarak görev yapan Dr. Zeki Altun, “Büyükşehir Belediye Başkanlığımız faaliyetleri kapsamında oluşan organik kökenli atıklardan kompost üretimini gerçekleştiriyoruz. Atıkları, düzenli olarak üretim tesisine getirip biyolojik olarak yığın yöntemiyle kompost üretimini yapıyoruz. Günlük ortalama 1.5 ila 2 ton arasında hal atığını tesis bünyesine kabul ediyoruz” dedi.
‘İsraf Etmiyoruz Kompost Yapıyoruz’
“Bu atıklar önemli organik içeriğe sahip”
Altun, hal tesisinden meyve ve sebze atıkları, Büyükşehir’in marangoz atölyelerinden çıkan talaşları, park ve bahçelerin budama atıklarını, mezbahalardan kesim sonrası kalan işkembe içi atıklarını ve Büyükşehir Belediyesi birimlerinden ve kafelerinden çıkan çay ve kahve posalarını günlük olarak topladıklarını söyledi. Altun, atıkları toprağa gömerek bertaraf etmek yerine organik atık olarak değerlendirmeye başladıklarını ifade ederek, “Bizler önemli organik içeriğe sahip bu atıkları israf etmeden, toprak iyileştirici malzeme olan kompost türünü elde etmeye çalışıyoruz” diye konuştu.
“Kompostun oluşumu yaklaşık 2.5-3 ay sürüyor”
Yığınların 2.5-3 ay arasında kompost haline geldiğini sözlerine ekleyen Altun, yığınların iç sıcaklık ve nem dengesinin de oluşum açısından önemli olduğuna vurgu yaparak, “Yaklaşık 2.5 ila 3 ay içerisinde kompost ürünü elde ediyoruz. Bu üretim aşamasında bizim için sıcaklık, nemlilik ve oksijen seviyesi çok önemli. Bunlar için rutin olarak ölçümler gerçekleştiriyoruz. Oksijen seviyesinin doygunluğunu sağlayabilmek için rutin olarak karıştırma işlemini gerçekleştiriyoruz” ifadelerine yer verdi.
“Örnek kompostumuz bakanlığın belirlediği standartlara uyumlu”
Kompost üretim aşamasında Mersin Üniversitesi Çevre Mühendisliği bölümünden akademik destek aldıklarını ifade eden Altun, elde ettikleri kompostun analiz sonuçlarının ilgili Bakanlığın yayınladığı tebliğe uygun standartta olduğunu belirterek, “Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yayınlanmış olan kompost tebliği kapsamındaki standarda eşdeğer bir kompost ürün elde etmiş olduk” dedi.
“Bugüne kadar 100 metreküp kompost ürettik”
Ürettikleri kompostun Büyükşehir Belediyesi’nin üretim, ekim ve dikim faaliyetlerinde kullanılacağını ifade eden Altun, ilerleyen süreçlerde tarımsal üretim yapan vatandaşlara ve ilgili kooperatiflere de destek amacıyla kompost vermeyi planladıklarını belirtti. Altun, 2024 yılı Ocak ayında atık almaya başlayan tesisin şu ana kadarki üretim verilerini paylaşarak, “Yaklaşık 200 tona yakın sebze-meyve atığı topladık. Diğer atıklarla beraber yaklaşık 300 ton atık toplandı. Kompost Üretim Tesisi bünyesinde yılda yaklaşık olarak 500 metreküp civarında bir kompost ürün elde etmeyi planlıyoruz. Bugüne kadar gerçekleşen süreç içerisinde ise yaklaşık 100 metreküp civarında bir kompost ürün elde ettik” dedi.
Kompostun faydaları üzerine
Organik atıkların kompost haline getirilerek toprakla buluşturulması; toprak verimini artırmanın yanı sıra, toprağın iyileşmesini, topraktaki toksinlerin etkisiz hale gelmesini sağlarken, bitki büyümesini hızlandırır ve güçlendirir. Bununla birlikte toplanan organik atıklar, çöp miktarını azaltırken, bertaraf alanlarının kullanım süresini de uzatır. Her yıl milyarlarca ton gıdanın çöp olduğu dünyada, geri dönüşümün sağlanması açısından kompost üretimi büyük önem arz ediyor.
